Systemisch werken berust op het idee dat we allemaal deel uitmaken van groepen, oftewel systemen, en dat binnen al die systemen (onbewuste) patronen en dynamieken bepalen hoe individuen zich bewegen. Die systemen zijn er als vanzelf, het eerste systeem al simpelweg doordat je geboren bent: je familie. Een klas, een sportclub, een team in een organisatie, een streek, een land, de samenleving: het zijn allemaal systemen in zichzelf.

Vaak wanneer er een probleem ontstaat, op persoonlijk vlak, op de werkvloer of binnen de familie, dan zoomen we in. Op de details van de situatie, op het individu. Systemisch werken  zoomt uit naar het geheel en kijkt eerst naar het waarom van het vraagstuk. Welke onbewuste patronen hebben geleid tot de situatie? Door oordeelloos en intentieloos te kijken naar het hele systeem helpt een systemisch begeleider een vraagsteller(s) onderzoeken waar ruimte is voor een geheel nieuwe aanpak van de situatie.

In systemisch werken spelen deze twee vragen een belangrijke rol in de exploratie van vraagstukken:

“Voor wat is dit vraagstuk een oplossing?”

“Wat in het systeem wil gezien worden en weer een plek in de geschiedenis hebben?”

Speerpunten van systemisch werken

De Duitse psychotherapeut Bert Hellinger (1925-2019) was de grondlegger van het systemisch werken. Eind jaren tachtig ontwikkelde hij familieopstellingen als een volwaardige methode. Hij noemde het ‘levenshulp’. Door het doen van vele opstellingen kwamen voor hem inzichten bovendrijven over de werking van systemen. Die inzichten werden de fundamenten van het systemisch werk zoals we dat nu kennen.

Systemisch werken rust op een aantal pijlers:

• Het geheel is anders dan de som der delen. Je kunt vooraf de deelnemers van een vergadering spreken of de familieleden van een gezin en een beeld vormen wat ieder individu wil inbrengen of bereiken. Maar zodra de groep samenkomt, verandert het hele gesprek, de energie en/of de uitkomst.

• Ieder systeem is deel van een groter systeem. Ieder systeem draagt eigen dynamieken en patronen in zich die op een manier verankerd raken in de deelnemers binnen dat systeem.

• Patronen zijn een wezenlijk onderdeel van systemen en daarmee van ieder mens. Ze herhalen zich, ze worden overgedragen, ze ontstaan als gevolg van een bepaalde oorzaak. Ze zijn lastig om aan te ontworstelen, niet in de laatste plaats omdat ze vaak onbewust in een individu of team verankerd zijn.

• In het moment doen het verleden, het heden en de toekomst mee. De uitdaging is welke van de drie het meest meedoet en het meest bepalend is voor het patroon waar iemand in zit.